Module: Het handboek van psychische problemen

Veruit het grootste gedeelte van psychiatrische aandoeningen komen vóór de volwassenheid gedeeltelijk of mild tot uiting. De noodzaak van het tijdig signaleren en behandelen hiervan wordt door onderzoek in steeds grotere mate onderkend. Er zijn echter ook een aantal problemen als het gaat om het tijdig herkennen van psychische problemen. Psychische problemen, psychiatrische stoornissen, psychische ziekten en psychiatrische diagnoses zijn termen die veel door elkaar worden gebruikt. Daarbij lijken er nieuwe zogenaamde diagnoses bij te komen en zijn er ook een aantal verdwenen. Ook is er vaak onduidelijkheid over wat welke diagnose of classificatie nu precies betekent. En wat is nu precies de DSM 5? Een andere moeilijkheid hier is dat zowel leerlingen als hun ouders, anders dan 10 jaar geleden met allerlei psychologische en psychiatrische termen op de proppen komen waarbij de verwachting kan zijn dat de leerkracht precies begrijpt wat hiermee bedoeld wordt.

“Aan de hand van voorbeelden, ingebrachte casuïstiek en oefeningen zal duidelijk worden wat de huidige stand van zaken is rondom het diagnosticeren en classificeren van psychische aandoeningen en welke positie je als leerkracht vervolgens kunt innemen.”

SinC heeft daarom speciaal voor leerkrachten in het onderwijs een module ontwikkeld gericht op psychopathologie in het algemeen en de rol van DSM 5. De module richt zich op 2 hoofdlijnen:

1. Een actueel overzicht van (veel voorkomende) psychische problemen (onder kinderen) en hoe deze problemen zich in een vroeg stadium uiten. Daarbij zal stilgestaan worden bij de laatste wetenschappelijke inzichten omtrent het ontstaan van psychische klachten waarbij duidelijk zal worden hoe groot rol van leerkrachten hierin kan zijn: zowel in het verkleinen van het riSinCo op het ontstaan als de invloed op het herstel ervan. Het doel is hier naast het vergroten van kennis ook het vroegtijdig kunnen signaleren van psychische klachten*. Daarbij wordt een beknopt overzicht gegeven van de (meest voorkomende) psychiatrische aandoeningen en hun prevalenties.
2. Het beperken van de spraakverwarring omtrent psychische aandoeningen/problemen/ diagnoses. Door middel van relevante achtergrondinformatie omtrent psychische problemen wordt duidelijk gemaakt wat de zin en onzin is psychiatrische diagnoses en wat je er als leerkracht wel en niet mee kunt of zou moeten doen. Door meer bekend te raken met psychiatrische aandoeningen en de terminologie hieromtrent kan dit de communicatie hieromtrent met collega’s, ouders en externe partners makkelijker maken.

Naast het vergroten van kennis omtrent psychopathologie wordt stilgestaan bij de grenzen en beperkingen van de manier waarop psychische problemen nu geclassificeerd worden. Hierbij zullen ook een aantal (voor)oordelen omtrent psychische aandoeningen besproken worden naast ook een aantal veelgemaakte denkfouten en achterhaald opvattingen over psychische aandoeningen.

Aan de hand van voorbeelden, ingebrachte casuïstiek en oefeningen zal duidelijk worden wat de huidige stand van zaken is rondom het diagnosticeren en classificeren van psychische aandoeningen en welke positie je als leerkracht vervolgens kunt innemen. Een belangrijk onderdeel in deze module is namelijk het standpunt dat juíst leerkrachten het gedrag van kinderen goed kunnen observeren, beschrijven en begrijpen omdat ze minder ‘besmet zijn’ met het classificerende denken dat voortkomt uit de DSM 5.

Na het volgen van de module Psychopathologie en DSM 5:

• Heb je een actueel overzicht van veel voorkomende vormen van psychopathologie bij kinderen (inclusief prevalenties).
• Ken je verschillende uitingsvormen van veel voorkomende vormen van psychopathologie zodat je deze tijdig kunt signaleren bij je leerlingen.
• Ben je beter bekent met de terminologie omtrent psychopathologie waardoor je hierover makkelijker in gesprek gaat met ouders/opvoeders en externe zorgprofessionals.
• Kan je veel gedrag van leerlingen beter begrijpen en hier beter op anticiperen.
• Weet je precies wat de DSM 5 is en hoe deze wordt gebruikt.
• Ben je op de hoogte hoe psychische stoornissen worden geclassificeerd en wat hier de voor- en nadelen van zijn en hoe je hier als leerkracht mee om kunt gaan in contact met leerlingen, opvoeders en zorgprofessionals.
• Zie je beter de meerwaarde van jouw ervaring en kennis als leerkracht ten opzichte van de GGZ professional.